بررسی امکان استفاده از لجن فاضلاب پرتوتابی شده با گاما در تولید گیاهان مختلف

لجن فاضلاب از جمله کودهای آلی است که علاوه بر عوامل بیماری زا، حاوی عناصر غذایی پرمصرف نیتروژن، فسفر و پتاسیم و کم مصرف آهن، روی، مس، منگنز، مولیبدن و انواع فلزات سنگین از قبیل آرسنیک، کادمیم، کروم، سرب، جیوه، نیکل، سلنیم و غیره می باشد. استفاده از پرتوهای یونیزان از بهترین روش های گندزدایی لجن فاضلاب بوده که جذب انرژی آن به وسیله مولکول های آب لجن باعث یونیزه شدن مولکول آب و تشکیل رادیکال های آزاد اکسنده و کاهنده می شود. گزارش جامعی در مورد اثر پرتوتابی یونیزان مانند پرتو گاما بر روند تغییرات ویژگی های شیمیایی لجن وجود ندارد؛ با این حال، با پرتوتابی لجن فاضلاب، می توان جانداران بیمارگر خطرناک و مواد بازدارنده رشد گیاه را در آنها حذف کرده و رشد و عملکرد گیاهان را افزایش داد. در ایران لجن فاضلاب عمدتاً به دلیل ارزانی قیمت این فرآورده در کشت گیاهان دارای خام خوری مخصوصاً سبزیجات استفاده می شود. وجود آلاینده های آلی و معدنی مختلف در لجن فاضلاب مصرف شده در کشت سبزیجات، خطر بروز انواع بیماریها را در مصرف کننده ها به دلیل مصرف مستقیم آنها افزایش می دهد. لذا، در مورد محصولات کشاورزی و سبزیجاتی که در کشت آنها، کودهای آلی دارای مواد آلاینده مانند لجن فاضلاب مصرف شده است، استفاده از معادلات ارزیابی خطر برای به دست آوردن خطرات مصرف آنها توسط گروه های مختلف سنی مصرف کننده پیشنهاد شده است. نبود مطالعه در مورد مقایسه گیاهان کشت شده در شرایط مصرف لجن پرتوتابی شده و نشده با معادلات ارزیابی خطر، لزوم معرفی این معادلات و تشریح سازوکار آنها را آشکار می سازد. لذا، مقاله حاضر به بررسی تحقیقات انجام یافته در مورد اثر کاربرد لجن پرتوتابی شده بر رشد گیاهان و ارائه معادلات خطرپذیری مصرف محصولات کشاورزی برای استفاده در تحقیقات کشت و تولید گیاهان مختلف می پردازد.